Ít ai biết đằng sau biểu tượng “Thiếu phụ bay” đã gắn bó với dòng xe & thương hiệu Rolls-Royce hơn 100 năm qua là cả một câu chuyện tình cảm động.
Trong suốt hơn một thế kỷ, những chiếc xe Rolls-Royce gắn liền với bức tượng Spirit of Ecstasy, một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất từng được chế tác. Nhưng điều đáng chú ý hơn cả là các chi tiết trong câu chuyện về bức tượng này vẫn còn để ngỏ với nhiều suy đoán, gây nên không ít tranh cãi.
Trước khi tiến vào kỷ nguyên điện khí hóa mới, Rolls-Royce hé lộ bí ẩn đằng sau “Thiếu phụ bay”. Đó là câu chuyện về 4 con người có xuất thân khác nhau, với tính cách khác biệt và các mối quan hệ đan xen.
Từ một bi kịch tình yêu
Các nhân vật chính trong câu chuyện:
Ngài John Walter Edward Douglas-Scott-Montagu, Nam tước Baron Montagu thứ 2 của Beaulieu (1866-1929). Một nhà tiên phong phát triển ngành công nghiệp ô tô, đồng thời là biên tập của tạp chí xe hơi The Car Illustrated. Lâu đài tổ tiên của Ngài ở vùng New Forest, Anh quốc – hiện là nơi tọa lạc của National Motor Museum (Bảo tàng Mô tô Quốc gia).
Ngài Claude Goodman Johnson (1864-1926), Thư ký của Automobile Club of Great Britain & Ireland (Câu lạc bộ Ô tô của Vương quốc Anh và Ireland), sau này là Royal Automobile Club (Câu lạc bộ Ô tô Hoàng gia). Claude là một nhà báo tài năng, nhạy bén trong lĩnh vực kinh tế thương mại.
Quý cô Eleanor Velasco Thornton (1880-1915). Cô là nguồn cảm hứng cho câu chuyện về biểu tượng Spirit of Ecstasy. Vốn là một nữ diễn viên kiêm vũ công, cô cũng đảm đương vai trò là trợ lý của Claude Johnson. Đến năm 1902, cô trở thành Giám đốc văn phòng cho Lãnh chúa Montagu; đồng thời là người mẫu, và nàng thơ, của họa sĩ Charles Sykes.
Ngài Charles Robinson Sykes (1875-1950). Là một họa sĩ minh họa và nhà điêu khắc, từng làm việc cho cả Lãnh chúa Montagu và Claude Johnson. Dưới nghệ danh ‘Rilette’, Sykes đã thiết kế nhiều quảng cáo và bìa tạp chí.
Trong thời gian làm tổng biên tập tạp chí xe hơi Car Illustrated và tham gia lĩnh vực bất động sản, Lãnh chúa Montagu đã đem lòng yêu nữ trợ lý Eleanor Thornton. Quá say mê Thornton, Ngài Montagu đã bí mật yêu cầu họa sỹ Charles Sykes làm việc cho tạp chí của mình, chế tác ra bức tượng người tình. Cuối cùng, Sykes hoàn thành bức tượng một người phụ nữ trẻ đặt ngón tay trỏ lên môi trong khi vạt áo bay trong gió và đặt tên là Whisper.
Khi Montagu lần đầu gặp gỡ Eleanor, ngay lập tức Ngài bị mê hoặc và mời cô làm Giám đốc văn phòng tại tòa soạn của mình. Cô chấp nhận lời đề nghị, và nhà xuất bản quý tộc cùng vị đồng nghiệp mới – kém Ngài 14 tuổi – bắt đầu một cuộc tình bí mật kéo dài 13 năm.
Năm 1903, Eleanor mang thai. Cô và Ngài Montagu quyết định rằng đứa bé tốt nhất nên được nhận nuôi ngay sau khi sinh ra. Eleanor đã ôm Joan – đứa trẻ sơ sinh – trong vài giây trước khi giao cô bé cho Montagu, cô dặn Ngài “đừng bao giờ nhắc đến tên đứa bé nữa”. Về sau, Eleanor không bao giờ gặp lại đứa con của mình; nhưng người cha vẫn tiếp tục gặp gỡ cô con gái.
Nàng thơ cho một biểu tượng?
Nhiều người lầm tưởng Sykes và Eleanor gặp nhau thông qua tạp chí The Car Illustrated, tuy nhiên thực tế họ đã quen nhau từ trước. Một vài năm trước đó, Eleanor sinh sống tại The Pheasantry, nơi ở dành cho nghệ sĩ ở đường Kings Road, quận Chelsea, London. Tại đây, cô sống “hai cuộc đời bí mật”: là một trợ lý nghiêm trang, chuyên nghiệp cho Johnson tại The Automobile Club vào ban ngày; và trở thành vũ công, người mẫu vẽ gợi cảm vào ban đêm. Một trong những nghệ sĩ mà cô thường xuyên làm mẫu chính là chàng họa sĩ Charles Sykes.
Ít ai biết, tuy Sykes được Montagu thuê làm họa sĩ, nhưng bản thân Sykes cũng là một nhà điêu khắc tài năng. Năm 1903, Ngài đã điêu khắc một chiếc cúp mô phỏng theo Eleanor, cho Montagu để trao tặng tại cuộc đua Gordon Bennett.
Cũng trong thời kỳ này, Sykes đã chế tác một biểu tượng cho chiếc Rolls Royce Silver Ghost của Ngài Montagu. Với tên gọi ‘The Whisper’ (Lời thì thầm), bức tượng nhỏ được làm bằng nhôm và mô tả hình ảnh một người phụ nữ trẻ, khoác tấm áo choàng bay trong gió với ngón tay trỏ đặt trên môi. Bức tượng này được xác nhận là tạo hình dựa theo Eleanor.
Ngài Montagu đã trưng bày bức tượng trên mọi chiếc xe Rolls-Royce của mình cho đến khi qua đời vào năm 1929; như một lời thừa nhận kín đáo về tình yêu của Ngài dành cho Eleanor, điều mà Montagu đã giấu kín bấy lâu.
Nhiều nguồn tin cho rằng ‘The Whisper’ là nguồn cảm hứng cho Spirit of Ecstasy; và do đó, biểu tượng này được mô phỏng theo Eleanor Thornton. Đó là một giả thuyết hợp lý và thú vị, và cũng có đủ những chi tiết tương đồng để chứng minh điều nó.
Mối liên hệ với Rolls-Royce
Năm 1910, ông chủ cũ của Eleanor, Ngài Claude Johnson, một lần nữa xuất hiện trong câu chuyện. Khi đó, Claude không còn làm việc ở The Automobile Club, mà trở thành Giám đốc điều hành Rolls-Royce, thương hiệu được đồng sáng lập bởi đối tác kinh doanh cũ, Ngài Hon Charles Stewart Rolls, và vị kỹ sư tài năng Henry Royce.
Thời điểm đó, Royce phát chán với những món đồ trang trí trên nắp bộ tản nhiệt của những chiếc xe Rolls-Royce, bao gồm những chú mèo đen, tượng mặt quỷ và một vị cảnh sát vui tính. Và Claude Johnson đã phát hiện ra một cơ hội và tranh luận rằng họ nên sản xuất biểu tượng của riêng mình để nâng tầm chiếc xe Rolls-Royce. Cuối cùng, Royce miễn cưỡng đồng ý; và thông qua người bạn là Ngài Montagu, Johnson đã ủy quyền cho Charles Sykes tạo ra biểu tượng huyền thoại.
Ngài Claude Johnson vốn đã có hình dung nhất định về món đồ trang trí mình muốn. Trong một chuyến đi đến Paris, Ngài ấn tượng bởi tính nghệ thuật của bức tượng đá cẩm thạch Grecian ‘Nike of Samothrace’, Nữ thần Chiến thắng, trưng bày tại Bảo tàng Palais du Louvre. Sở hữu chiều cao 9 ft (2,75 m), nàng được miêu tả như một vị thần có cánh từ trên trời giáng xuống, khoác trên mình chiếc áo dài và áo choàng mềm mại. Đáng tiếc là, sự thăng trầm của thời gian đã tước đi cả hai cánh tay và đầu của nàng.
“Tôi muốn một thứ gì đó đẹp đẽ, giống như Nike,” Johnson nói với Sykes. “Anh hãy đi xem và tham khảo bức tượng đó.” Sykes đã làm như vậy, nhưng Ngài nhận thấy Nike mang khí chất quá sắc bén và có phần hiếu chiến, không phù hợp để trở thành biểu tượng của Rolls-Royce. Vốn thường xuyên ngồi trên chiếc xe Silver Ghost của Ngài Montagu, Sykes tin rằng một hình tượng thanh tao, tinh tế sẽ thể hiện chính xác hơn vẻ duyên dáng, sự êm ái từ cỗ máy và sức mạnh tinh tế của thương hiệu. Một lần nữa, điều này dẫn đến suy đoán rằng, nàng thơ của Ngài gần như chắc chắn là Eleanor Thornton.
Dù có khả năng Eleanor là nguyên mẫu cho hình dáng tổng thể của Spirit of Ecstasy, nhưng khuôn mặt có thể lấy cảm hứng từ người khác. Đường nét khuôn mặt có những điểm tương đồng với mẹ Ngài, bà Hannah Robinson Sykes. Một số người suy đoán rằng Sykes đã sử dụng trí tưởng tượng của mình để tạo ra một vóc dáng người phụ nữ thỏa mãn con mắt nghệ thuật và tầm nhìn của Ngài về người phụ nữ lý tưởng.
Ý nghĩa tên biểu tượng
Ban đầu, bức tượng của Sykes được đặt tên là ‘The Spirit of Speed’ (Linh hồn của tốc độ), một danh hiệu sẽ trở thành dòng chữ bất tử xuất hiện trên bức thư từ Rolls-Royce gửi đến Ngài John Montagu. Trong bức thư đó, thương hiệu đã thể hiện khát vọng tìm kiếm một biểu tượng có thể truyền tải “tinh thần của Rolls-Royce” – êm ái tĩnh lặng, không hề có sự rung động khi di chuyển, cách khai thác bí ẩn nguồn năng lượng mạnh mẽ, là một “sinh vật sống” tuyệt đẹp.
Cũng theo bức thư đó, khi thiết kế “nữ thần nhỏ bé duyên dáng” của mình, Sykes đã nghĩ đến ‘Spirit of Ecstasy’, nữ thần chọn du lịch đường bộ (road travel) là niềm vui thú, và mỗi khi vị khách lên xe sẽ tận hưởng sự trong lành của không khí, và âm thanh du dương tạo nên bởi những tấm rèm bay trong gió.
Rolls-Royce đã đăng ký quyền sở hữu trí tuệ của cái tên Spirit of Ecstasy vào năm 1911. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là nàng đã không nhận được sự tán thành của cả hai nhà sáng lập. Ngài Henry Royce vốn đã không thích những biểu tượng như vậy; còn Ngài Hon Charles Stewart Rolls đã không có cơ hội nhìn thấy Spirit of Ecstasy, vì bức tượng chỉ được tạo ra sau khi Ngài qua đời trong một vụ tai nạn máy bay vào tháng 6/1910. Sự tồn tại của nàng gần như là nhờ vào tầm nhìn, sự nhạy bén và ảnh hưởng tuyệt đối của Ngài Claude Johnson.
Linh cảm của Ngài đã được chứng minh là đúng đắn khi vào năm 1920, Rolls-Royce mang Spirit of Ecstasy tham gia một cuộc thi ở Paris để tìm ra biểu tượng nhãn hiệu xe hơi hàng đầu thế giới. Đương nhiên là bức điêu khắc đã dành chiến thắng và Sykes đã nhận được huy chương vàng.
Bước chuyển mình theo thời đại
“Spirit of Ecstasy không chỉ là một biểu tượng, mà còn là hiện thân cho thương hiệu của chúng tôi, cũng là nguồn cảm hứng và niềm tự hào vô tận. Giống như thương hiệu Rolls-Royce, nàng thơ luôn chuyển mình theo dòng thời đại, đồng thời vẫn sống đúng với bản chất và tính cách của mình. Trong thiết kế mới, nàng mang vẻ đẹp tinh giản và duyên dáng hơn bao giờ hết .” – Ngài Torsten Müller-Ötvös, Tổng giám đốc điều hành, Rolls-Royce Motor Cars.
Spirit of Ecstasy đã trở thành chi tiết đặc trưng của thương hiệu Rolls-Royce từ năm 1911. Nhưng khi thương hiệu và những chiếc xe động cơ của hãng không ngừng phát triển và thay đổi theo thời gian, bản thân bức tượng cũng đã trải qua những bước chuyển mình theo từng giai đoạn riêng biệt.
Ở hình dạng ban đầu vào năm 1911, nàng thơ là một bức tượng có chiều cao 6 7/8 inch (~18cm) với đôi chân trần; đến những năm 1960, bức tượng đã trải qua 8 lần sửa đổi với chiều cao nhỏ nhắn hơn, khoảng hơn 4 5/16 inch (~ 11cm). Khoảng cách từ mũi của nàng đến phần chóp của chiếc áo choàng tung bay cũng được thu hẹp lại tương ứng, từ 13cm còn 7cm. Bên cạnh đó, cũng xuất hiện thêm những phiên bản với sự thay đổi nhỏ về phần hình dáng cơ bản, tư thế đứng và độ nghiêng chính xác của ‘đôi cánh’ bức tượng qua nhiều thập kỷ.
Thiết kế mới cho kỷ nguyên hiện đại
Một trong những chi tiết đáng chú ý liên quan đến câu chuyện về nguồn gốc biểu tượng Spirit of Ecstasy là từ năm 1911, mỗi bức tượng nhỏ đều do chính Charles Sykes đúc, khắc và hoàn thiện thủ công. Con gái Ngài là Josephine đã tiếp quản công việc này từ năm 1928, cho đến khi việc chế tác bị gián đoạn do chiến tranh bùng nổ vào năm 1939. Do đó, mỗi biểu tượng Spirit of Ecstasy được đúc từ thời kỳ này đều là độc nhất vô nhị.
Giờ đây, những bức tượng được chế tạo bằng cách sử dụng một quy trình đúc sáp kết hợp các phương pháp và vật liệu có niên đại hơn 5.000 năm, với công nghệ của Thế kỷ 21. Mỗi bức tượng nhỏ được chế tạo dựa trên một mô hình ba chiều do máy tính tạo ra, hình ảnh này được dựng bằng công nghệ kỹ thuật số dựa trên bản Spirit of Ecstasy gốc.
Mỗi bức tượng nhỏ được chế tạo bằng cách lấp đầy khuôn đúc bằng thép không gỉ, được nóng chảy ở nhiệt độ 1600°C. Sau khi khối thép được làm nguội, khuôn được mở ra, để lộ bức tượng Spirit of Ecstasy. Bước chuyển đổi cuối cùng được thực hiện tại Bộ phận Hoàn thiện, nơi sử dụng một quá trình xử lý bề mặt có tên là peening. Thực hiện bằng cách điều hướng hàng triệu quả bóng thép không gỉ, đường kính chỉ 17 phần nghìn inch (0,04mm), bắn vào vật đúc ở tốc độ nhanh, giúp đánh bóng bề mặt bức tượng mà không làm nó bị mài mòn. Sau quá trình gia công, thành phẩm được đánh bóng gương lần cuối và kiểm tra đảm bảo chất lượng nghiêm ngặt, trước khi chiếm vị trí xứng đáng của nàng phía trên lưới tản nhiệt mang tính biểu tượng của Rolls-Royce.
Trong năm 2020, Rolls-Royce đã giới thiệu hình ảnh nhận diện thương hiệu mới, có tên gọi The Spirit of Ecstasy Expression. Các nhà thiết kế đã vẽ lại bức tượng ở dạng đơn giản, hiện đại để dùng làm biểu tượng đồ họa. Hình ảnh minh họa này được mô phỏng bằng công nghệ máy tính và có thể sử dụng cho các tài liệu trực tuyến. Ở phiên bản kỹ thuật số, các đường cong của bức tượng nhỏ được khắc hoạ bằng một dải các đường song song uốn lượn và thay đổi theo cách bố trí của nó. Biểu tượng mới được thiết kế gợi lên sự chuyển động; một dáng hình mềm mại, mượt mà dường như tuôn chảy và phủ lên trên các bề mặt vật lý và kỹ thuật số.
Rolls-Royce Motor Cars cũng tiết lộ biểu tượng Spirit of Ecstasy sẽ xuất hiện dưới một hình dạng mới để tô điểm cho Spectre, chiếc xe động cơ điện đầu tiên của thương hiệu. Nàng thơ mới mang nét đẹp tinh giản và duyên dáng hơn – mang lại dấu ấn cho tương lai điện khí hoá táo bạo của thương hiệu.
Cái kết cho một chuyện tình bí mật
Năm 1915, khi tới Ấn Độ làm cố vấn về Dịch vụ Vận chuyển Máy móc cho chính phủ nước này, Ngài Montagu quyết định đưa cô tình nhân Eleanor Thornton cùng đi trên con tàu SS Persia. Trước chuyến đi, Thornton đã viết thư cho bà Cecil, vợ Ngài Montagu, để xin phép đi cùng Ngài.
Vào ngày 30/12, khi hai người đang ngồi ăn trưa thì một chiếc tàu ngầm Đức đã nổ ngư lôi vào vỏ tàu SS Persia. Tiếp sau đó là hàng loạt tiếng nổ lớn và một trong những nồi hơi của con tàu đã nổ tung. Trong tình trạng lộn xộn, Ngài Montagu và Eleanor cố bám vào sàn tàu lúc đó đã bắt đầu vỡ.
Họ cố tìm một chiếc thuyền cứu hộ nhưng không kịp. Trong tích tắc, Ngài Montagu ôm Eleanor trong vòng tay, nhưng ngay sau đó cô bị nước cuốn khỏi tay ông và chìm xuống biển. Ngài Montagu đã được cứu sống có lẽ nhờ mặc chiếc áo ghi-lê phao và được đẩy lên mặt nước.
Sau tai nạn, Ngài Montagu yếu đi nhiều, nhưng vẫn cố gắng tìm kiếm Eleanor Thornton trong nhiều năm. Montagu còn dựng thẻ tưởng niệm cạnh chỗ dành riêng cho gia đình Ngài ở nhà thờ Beaulieu để tạ ơn Chúa vì Ngài đã thoát nạn, và để tưởng nhớ Eleanor Velasco Thornton.
Ngài Montagu không bao giờ có thể vượt qua nỗi đau mất đi Eleanor, tình nhân mà Ngài chưa từng đề cập một cách công khai. Nhưng trong suốt quãng đời còn lại, linh hồn cô tiếp tục sánh vai bên Ngài tới bất cứ điểm đến nào trên chiếc xe hơi Rolls-Royce.
Lãng Du – Ảnh: Rolls-Royce Motor Cars
